– Ministerstwo Sprawiedliwości informuje:
Sejm 1 grudnia br. przyjął przygotowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości ustawę wzmacniającą ochronę przed przemocą domową.
– To kolejne wzmocnienie ochrony osób dotkniętych przemocą domową, dalszy ciąg zmian dokonanych w przyjętej dwa lata temu tzw. ustawie antyprzemocowej. Dzięki tej ustawie Polska może się dziś pochwalić jednymi z najwyższych standardów ochrony ofiar przemocy domowej na świecie
– powiedział wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski.
Zgodnie z obowiązującą od dwóch lat tzw. ustawą antyprzemocową 1.0 osoba stosująca przemoc domową musi na mocy nakazu wydanego przez funkcjonariusza Policji lub żołnierza Żandarmerii Wojskowej natychmiast opuścić mieszkanie. Sprawca przemocy może również otrzymać zakaz zbliżania się do mieszkania i jego najbliższego otoczenia. Zakaz może być bezterminowo przedłużony przez sąd w uproszczonym postepowaniu cywilnym.
– Dzięki tym przepisom to nie osoby pokrzywdzone, zazwyczaj kobiety z dziećmi, muszą uciekać z mieszkania, ale to sprawcy są zobowiązani przez funkcjonariusza Policji do jego natychmiastowego opuszczenia. Odwracając tę sytuację, przerwaliśmy spiralę przemocy
– ocenił wiceminister Marcin Romanowski. Obowiązujące już przepisy okazały się bardzo skuteczne. Świadczą o tym liczby. W ciągu dwóch lat obowiązywania ustawy wydano około 8 tysięcy nakazów opuszczenia domu przez sprawców przemocy domowej. Tylko w trzech przypadkach sądy uznały zażalenia na te decyzje za zasadne i skutkujące uchyleniem przez sądy nakazu lub zakazu.
Najważniejsze zmiany wzmacniające ochronę dotkniętych przemocą
Do obowiązujących już przepisów dodano rozwiązania, które umożliwią jeszcze skuteczniejsze izolowanie osób stosujących przemoc domową, gdy stwarzają one zagrożenie dla życia lub zdrowia członków rodziny, także poza wspólnie zajmowanym mieszkaniem.
Policja i Żandarmeria Wojskowa otrzymają uprawnienia, by wydać wobec takiego sprawcy natychmiastowy:
• zakaz zbliżania się osoby dotkniętej przemocą, na odległość ustaloną w metrach;
• zakaz kontaktowania się z osobą dotkniętą przemocą domową, zarówno osobiście, jak i na odległość;
• zakaz wstępu i przebywania w miejscu pracy, na terenie szkoły, placówki oświatowej, opiekuńczej, artystycznej oraz obiektu sportowego, do których uczęszcza osoba dotknięta przemocą domową lub jej najbliżsi.
Podobnie jak w przypadku dotychczasowych rozwiązań, zakazy te będą obowiązywać przez 14 dni. Ale będą mogły być przedłużone przez sąd cywilny.
Dodatkowo została wprowadzona ochrona przed stalkingiem. Sąd będzie mógł wydać zakaz kontaktowania się, gdy sprawca przemocy domowej nęka ofiarę za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
W ustawie wyraźnie wskazano, jakie okoliczności są istotne przy zmianie lub uchyleniu postanowienia wydanego przez sąd. Będzie miało znaczenie to, czy osoba stosująca przemoc domową uczestniczyła w programach korekcyjno-edukacyjnych lub programie psychologiczno-terapeutycznym dla osób stosujących przemoc domową, czy uczestniczyła w innych terapiach mających na celu leczenie uzależnień oraz jakie były ich efekty. Ważnym elementem rozpatrywanym przy zmianie lub uchyleniu postanowienia sądowego będzie również informacja o przebiegu i efektach działań w ramach procedury „niebieskiej karty”.
Nowe przepisy przewidują również zwolnienie osoby stosującej przemoc od obowiązku uiszczenia opłaty od zażalenia na wydany przez służby nakaz lub zakaz. Dzięki temu postępowanie zażaleniowe zostanie przyspieszone, ponieważ sąd nie będzie musiał wzywać do uiszczenia opłaty.
Procedura karna
Z myślą o wzmocnieniu ochrony osób pokrzywdzonych w toku postępowania karnego Ministerstwo Sprawiedliwości przewidziało wprowadzenie kwestionariusza. Dzięki niemu organ prowadzący postępowanie karne będzie mógł ustalić potrzeby pokrzywdzonego i przygotować przesłuchanie w sposób uwzględniający wspomniane preferencje. Zapobiegnie to sytuacjom, w których biegły mógłby posiadać cechy kojarzące się osobom przesłuchiwanym ze sprawcą.
Zwiększono również standard informowania osób poniżej 18 roku życia oraz osób przesłuchiwanych w trybach szczególnych o przebiegu, sposobie i warunkach przesłuchania. Przesłuchiwani otrzymają opisowe lub graficzne informacje o tej czynności. Zmiany nastąpią także w pouczeniach o prawach i obowiązkach uczestników postępowania. Mają być sporządzone w prostym, zrozumiałym języku. Dla osób nieporadnych ze względu na wiek lub stan zdrowia, lub osób, które nie ukończyły 18 lat, przewidziano dodatkowo wyjaśnienia odnośnie ich uprawnień i obowiązków. Pouczenia oraz wyjaśnienia również mogą być opisowe lub graficzne.
W nowych przepisach Ministerstwo Sprawiedliwości znalazł się również „przyjazny tryb przesłuchania” dla osób, u których występują zaburzenia psychiczne, zaburzenia rozwojowe lub zakłócenia zdolności postrzegania lub postrzegania postrzeżeń, które nie mogą być przesłuchane w trybie zwykłym. Jeżeli będzie to konieczne, przesłuchanie będzie mogło się odbyć przy wykorzystaniu komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC). Komunikacja alternatywna służy porozumiewaniu się inaczej niż za pomocą mowy. Natomiast komunikacja wspomagająca ma charakter uzupełniający do występującej choćby w minimalnym stopniu mowy werbalnej. To przykładowo: piktogramy, System PCS czy system językowy MAKATON.
Rozwiązania wprowadzone w ustawie o Policji oraz w ustawie o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych były konsultowane ze służbami w trakcie procesu legislacyjnego. Ministerstwo pozostaje także w stałym kontakcie z przedstawicielami KGP i KGŻW. Wspólnie prowadzony monitoring, sygnały o pojawiających się trudnościach i poszukiwanie ich rozwiązań były bardzo pomocne przy tworzeniu nowych uregulowań. Służby, sędziowie, prokuratorzy, kuratorzy sądowi stosujący ustawę zapoznają się z nowymi rozwiązaniami na specjalnych szkoleniach oraz w opracowaniu pt. „Niezbędnik 2.0”.
Ustawa wzmacniająca ochronę przed przemocą domową trafi teraz do Senatu. W przypadku uchwalenia przez druga izbę parlamentu i podpisania przez Prezydenta RP większość przepisów wejdzie w życie po sześciu miesiącach od ogłoszenia aktu prawnego w Dzienniku Ustaw.
System walki z przemocą domową
Oprócz rozwiązań legislacyjnych stworzony został cały system walki z przemocą domową: prewencja, pomoc pokrzywdzonym oraz skuteczne ściganie sprawców. W Polsce działa ponad 300 ośrodków wspierających poszkodowanych. Można uzyskać tam m.in. bezpłatną pomoc psychologiczną i prawną dzięki środkom z Funduszu Sprawiedliwości. Od wejścia w życie ustawy antyprzemocowej do ośrodków zgłosiło się ponad 20 tys. osób dotkniętych przemocą domową, z czego zdecydowana większość to kobiety.
PAP/MK
MINISTERSTWO SPRAWIEDLIWOŚCI, OCHRONA PRZED PRZEMOCĄ DOMOWĄ, PRZEMOC DOMOWA
