Celem podjętych przez IPN prac jest potwierdzenie, że na Powązkach został pochowany jeden z najbardziej znanych polskich żołnierzy XX wieku marszałek Edward Rydz-Śmigły – powiedziałi PAP rzecznik Instytutu Pamięci Narodowej dr Rafał Leśkiewicz.
Polska Agencja Prasowa: Pomysł ekshumacji marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego pojawił się już w latach sześćdziesiątych i powrócił wiosną tego roku. W jakich okolicznościach powrócono do sprawy zbadania okoliczności śmierci marszałka?
Ideę ekshumacji przedstawił szef Urzędu Kombatantów i Osób Represjonowanych minister Jan Józef Kasprzyk. Pomysł ten wspierał Instytut Historyczny Nurtu Niepodległościowego im. Andrzeja Ostoi-Owsianego. Te dwie instytucje wystąpiły w tej sprawie do IPN. 15 listopada przeprowadzono prace ekshumacyjne w miejscu pochówku marszałka w kwaterze 139 na warszawskich Powązkach. Ich celem jest zmierzenie się z dwoma hipotezami dotyczącymi pochówku Edwarda Rydza-Śmigłego. Jedna z nich zakłada anonimowe pochowanie Rydza-Śmigłego na Powązkach. Druga, mniej prawdopodobna, dotyczy jego pogrzebu na cmentarzu w Otwocku.
PAP: Jakie są pierwsze wyniki ekshumacji?
Podczas prac na Powązkach odnaleziono kryptę grobową i znajdującą się w niej ocynkowaną trumnę. W niej znajdowały się szczątki mężczyzny, który na piersiach miał umieszczony ryngraf z Orłem i wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. Zachowały się również elementy ubrania. Teraz przed pracownikami Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN prace o charakterze antropologicznym i dokładne oględziny zwłok, a w przyszłości badania genetyczne. Ostatecznym celem podjętych prac jest potwierdzenie, że na Powązkach został pochowany jeden z najbardziej znanych polskich żołnierzy XX wieku, marszałek Edward Rydz-Śmigły. Pracami ekshumacyjnymi kierował osobiście zastępca prezesa IPN profesor Krzysztof Szwagrzyk. Uczestniczył w nim jego doświadczony zespół, ale zadanie miało nieco inny charakter, niż dotychczas prowadzone przez nich prace. Nie szukano anonimowego grobu ofiary zbrodni niemieckiej lub komunistycznej, ale zakładano, że w danym miejscu znajdują się pochowane szczątki.
PAP: W tej sprawie pojawia się również hipoteza, jakoby marszałek został pochowany na cmentarzu w Otwocku?
Niektórzy badacze wysuwali hipotezy o zamordowaniu lub samobójstwie marszałka w czasie jego pobytu w otwockim Domu Sanatoryjnym „Zdrowie” w sierpniu 1942 r. Według oficjalnej wersji marszałek zmarł w grudniu 1941 r. Za jego śmierć w Otwocku mieli odpowiadać oficerowie związani z niechętnym sanacji premierem gen. Władysławem Sikorskim. Córka lekarza, który miał opiekować się w tym sanatorium marszałkiem twierdziła, że Edward Rydz-Śmigły został pochowany obok matki owego lekarza. Faktycznie w tym miejscu znajdował się do lat sześćdziesiątych prosty grób z drewnianym krzyżem i nazwiskiem „Niewiadomski”. Hipotezy te nie mają twardego potwierdzenia w faktach i należy zakładać, że marszałek został pochowany 6 grudnia 1941 r. na Powązkach pod nazwiskiem „Adam Zawisza”. Naszym celem jest sprawdzenie prawdziwości tej wersji wydarzeń.
PAP: Jeden z oficerów twierdził, że przed pogrzebem przy ciele marszałka umieszczono wizytówkę, która miała w przyszłości potwierdzić jego tożsamość. Czy taki przedmiot został odnaleziony?
Na razie nie przeprowadzono szczegółowych oględzin szczątków. Na razie szczątki zostały zabezpieczone. Więcej będzie wiadomo w najbliższych dniach, po badaniach przeprowadzonych przez zespół profesora Krzysztofa Szwagrzyka.
Edward Rydz urodził się 11 marca 1886 r. w Brzeżanach w dawnym woj. tarnopolskim. Tam uczęszczał do gimnazjum. Należał do tajnego kółka samokształceniowego i socjalistycznej organizacji „Promień”. W latach 1905-1908 kształcił się w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a następnie na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1910 r. studiował malarstwo w Monachium, Norymberdze i Wiedniu. Po powrocie do Krakowa w 1912 r. ukończył ASP.
Od 1908 r. należał do Związku Walki Czynnej. W latach 1910-1911 odbył obowiązkową służbę wojskową w 4 i 24 pp w Wiedniu. Od 1910 r. był członkiem Związku Strzeleckiego w Brzeżanach, pełniąc funkcję zastępcy komendanta. Wówczas to przyjął pseudonim „Śmigły”.
W sierpniu 1914 r. w Legionach Polskich objął dowództwo 3 batalionu kadrowego, z którym brał udział w walkach pod Nowym Korczynem i Uściskowem. Od grudnia 1914 r. dowodził 1 pułkiem piechoty Legionów Polskich. Na jego czele brał udział w bitwie pod Łowczówkiem. W 1915 r. uczestniczył w walkach nad Nidą, w boju pod Konarami i pod Tarłowem. Od września do końca października 1915 r. zastępował na Wołyniu dowódcę I Brygady.
Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 r. w Legionach Polskich Rydz-Śmigły został komendantem głównym Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). Na początku listopada 1918 r. objął funkcję ministra spraw wojskowych w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej w Lublinie.
W Wojsku Polskim od końca 1918 r. Śmigły-Rydz był dowódcą Okręgu Generalnego Warszawa. W lutym 1919 r. stał na czele Grupy Operacyjnej „Kowel”, a następnie, jako dowódca 1 Dywizji Piechoty Legionów w kwietniu tego roku kierował akcją zdobywania Wilna. Podczas wyprawy kijowskiej dowodził 3 Armią, na czele której zajął Kijów. W czasie odwrotu objął dowództwo nad Frontem Południowo-Wschodnim i Frontem Środkowym. Podczas Bitwy Warszawskiej w sierpniu 1920 r. był dowódcą prawego skrzydła grupy uderzeniowej działającej znad Wieprza, a następnie 2 Armii, którą dowodził do 1922 r.
W październiku 1926 r. mianowany został Inspektorem Armii w Warszawie. Po śmierci Piłsudskiego 12 maja 1935 r. na podstawie dekretu prezydenta Ignacego Mościckiego objął stanowisko Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, dające ogromne uprawnienia. 10 listopada 1936 r. Śmigły-Rydz otrzymał stopień generała broni. Dzień później w Święto Niepodległości, dekretem prezydenta Ignacego Mościckiego, mianowany został Marszałkiem Polski.
W kampanii wrześniowej Śmigły-Rydz pełnił funkcję Naczelnego Wodza. Po wkroczeniu wojsk sowieckich na terytorium Rzeczypospolitej, 17 września wraz z rządem polskim i prezydentem Mościckim przekroczył granicę polsko-rumuńską z zamiarem przedostania się do Francji i kontynuowania walki u boku aliantów.
Internowany przez władze rumuńskie, 7 listopada 1939 r. złożył rezygnację z funkcji Naczelnego Wodza. 10 grudnia 1940 r. udało mu się uciec i nielegalnie przekroczyć granicę rumuńsko-węgierską. Do jesieni 1941 r. przebywał w Budapeszcie. W październiku 1941 r. przez Słowację przedostał się do okupowanej Polski i zamieszkał w Warszawie. Zmarł na atak serca 2 grudnia 1941 r. Pochowany został na Powązkach pod nazwiskiem Adama Zawiszy.
PAP/AS/Michał Szukała
1 komentarz
Chyba Was pogięło. Człowiek zmarł 80 lat temu. A tu nagle IPN żądny wrażeń i poszukiwań osób zmarłych polskiego pochodzenia po całej Europie. Obawiam się że raczej poszukiwanie skarbu doczesnego. Zmarli należą do innego Świata. Żeby was za to nie pokarało za przerywanie ich wiecznego spokoju. A co to zmieni jeśli jakiś historyk z z Ipnu napisze kolejną książkę z rewelacjami na temat co w tej mogile udało mu się znależć.
Możliwość dodawania komentarzy nie jest dostępna.