W poprzednich dwóch artykułach[2] opublikowanych na łamach https://zyciestolicy.com.pl/ przedstawiłem poglądy na temat „wojny hybrydowej” prezentowane przez NATO, UE oraz Federację Rosyjską. Tekst, który obecnie czytacie stanowi swoistego rodzaju kontynuację wątku opisującego zagrożenia hybrydowe, będąc zarazem wprowadzeniem do kolejnych, uszczegółowiających rozważań traktujących o zdolnościach oraz potencjale Federacji Rosyjskiej w zakresie prowadzenia konfliktu zbrojnego hybrydowego charakteru.
Pojęcie konfliktu zbrojnego hybrydowego charakteru, w rosyjskiej sztuce wojennej pojawiło się i uzyskało doktrynalne uzasadnienie swojego istnienia w 2016 r., kiedy to Szef Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej В. Герасимов wypowiedział się na temat doświadczeń wyniesionych przez rosyjską armię z udziału w konflikcie syryjskim[3]. Stwierdzenie, że (…)połączenie metod tradycyjnych i hybrydowych jest już cechą każdego konfliktu zbrojnego(…)[4] odbiło się szerokim echem wśród państw członkowskich NATO, jak również UE. Efektem tego, organizacje te zostały zmuszone do podjęcia określonych działań zmierzających do uzyskania zdolności reagowania na zagrożenia hybrydowe[5]. Wielka Brytania poszła w tych staraniach o krok dalej, mianowicie w ramach struktur Sił Zbrojnych utworzyła 6. Dywizję (6th UK Div)[6], która jako Związek Taktyczny otrzymała jako główne zadanie zwalczanie zagrożeń hybrydowych.
Kolejnym krokiem wpisującym ideę konfliktu zbrojnego hybrydowego charakteru do kanonów rosyjskiej sztuki wojennej było zatwierdzenie tego rodzaju konfliktu w ramach konferencji dotyczącej przyszłości rosyjskiej strategii wojskowej. Wspominany na początku gen. Walerij Gierasimow stwierdził, że podstawę działań w danym przypadku stanowić będą właśnie zasady wojny hybrydowej.[7]
Powstaje zatem pytanie: jakim potencjałem militarnym dysponuje Rosja do realizacja zadań w danego rodzaju konfliktach?
Użyte w pytaniu uogólnienie, odnoszące się do potencjału militarnego bez wskazywania na Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej jest celowe. Wynika to z faktu, iż obecnie Moskwa posiada Siły Operacji Specjalnych (SOS) podległe Ministerstwu Obrony (konkretnie pod Sztab Generalny, w którym przełożonym funkcjonalnym jest komórka GRU) oraz siły federalne podległe resortom siłowym (Rys. 1).
Swoistego rodzaju uzupełnieniem wskazanych sił są podmioty zewnętrzne tak zwane Privet Military Companies (PMC – prywatne przedsiębiorstwa wojskowe)[8].
Rys. 1. Ogólna struktura dowodzenia służbami specjalnymi Federacji Rosyjskiej (opracowanie własne).
Przed wymienionymi jednostkami stawia się głównie zadania bojowe, jednakże każda z nich w swoim programie szkolenia posiada tematy związane z obszarem TESSOC[9]. Należy zatem stwierdzić, iż Moskwa posiada zdolności do prowadzenia konfliktów zbrojnych hybrydowego charakteru w wybranych obszarach środowiska bezpieczeństwa PEMSII[10]. W ramach tych zdolności, działania wyszczególnionionego powyżej potencjału mogą zostać ukierunkowane na:
(…)obronę rosyjskich obywateli w innych państwach, ewakuację ambasad rosyjskich i ważnych urzędników służby dyplomatycznej, porwania, likwidacja terrorystów oraz ważnych działaczy politycznych i wojskowych, organizacja wystąpień antyrządowych, w celu destabilizacji sytuacji w kraju i obalenia jego rządu, gromadzenie danych rozpoznawczych, doskonalenie działań dywersyjnych, operacje psychologiczne, sabotaż w organach państwowych i rządowych, dezinformację(…)[11].
Siły Operacji Specjalnych (SOS)
Obecnie Siły Operacji Specjalnych Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, tak jak wsponiano wczesniej podlegają bezpośrednio pod GRU (Główny Zarząd Wywiadowczy – Главное разведывательное управление), a w ich skład wchodzą jednostki wyszczególnione na Rys. 2.
Rys. 2. Jednostki SpecNaz Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej [opracowanie własne].
Uzupełnieniem danego potencjału, który bez cienia wątpliwości może realizować zadania w ramach konfliktu zbrojnego hybrydowego charakteru są jednostki SpecNaz Sił Morskich (11 oddziałów) oraz BSpecNaz będąca w składzie WPD (Wojska Powietrzno Desantowe).
Służby resortów siłowych.
Federacja Rosyjska, oprócz wymienionej militarnej części, dysponuje również potencjałem następujących federalnych służb specjalnych:
Rys .3: Służby resortów siłowych posiadające w swoim składzie jednostki SpecNaz [opracowanie własne].
Spektrum zadań wskazanego potencjału obejmuje swoim zakresem ochronę prezydenta, ochronę najważniejszych osób w państwie oraz instytucji rządowych. Ponadto służby
te prowadzą:
- wywiad polityczny,
- wywiad agenturalny,
- wywiad społeczny,
- wywiad ekonomiczny,
- wywiad techniczny,
- wywiad naukowy,
- działalność kontrwywiadowczą,
- ochronę granic,
- ochronę instalacji atomowych.
W ramach działalności wywiadowczej swoim zasięgiem obejmują, Europę, Azję, obie Ameryki, Afrykę oraz Australię.
Privet Military Companies (PMC – prywatne przedsiębiorstwa wojskowe).
Wojna na Ukrainie oraz konflikt syryjski udowodniły, że państwo z powodzeniem może również skorzystać z usług formacji cywilnych, których zadania nie odbiegają od zadań sił specjalnych ale dzięki faktowi, iż są to przedsiębiorstwa cywilne nie wiążą bezpośrednio Moskwy jako podmiotu odpowiedzialnego za podjęte przez PMC działania.
Do chwili obecnej (…)rosyjskie PMC realizowały kontrakty w Gabonie, Sudanie, Republice Środkowoafrykańskiej, Iraku, Libii, Jemenie, Syrii, Ukrainie i Wenezueli.
Obiektami zainteresowania Rosjan pozostawały Mozambik, Madagaskar, Kongo, RPA i Kenia.
W latach 1997-2013 w rezultacie zmian legislacyjnych obok Słowiańskiego Korpusu, pierwszej rosyjskiej PMC, w Rosji pojawiło się ok. 15-20 podmiotów oferujących usługi wojskowe(…)[12].
Obecnie, najbardziej znanymi w świecie rosyjskimi PMC, funkcjonującymi na rynku brudnej wojny są wskazane na Rys. 4 przedsiębiorstwa.
Reasumując, Federacja Rosyjska dysponuje potencjałem zdolnym do prowadzenie konfliktów zbrojnych hybrydowego charakteru w pełnym spektrum środowiska bezpieczeństwa PEMSII, w którym funkcjonuje również nasze państwo.
Zakres użytego przez Federację Rosyjską potencjału zależy od przyjętego celu działania. Mając na uwadze wymienione zadania służb specjalnych Moskwy, z których
na szczególną uwagę zasługuje organizacja wystąpień antyrządowych, w celu destabilizacji sytuacji w kraju [podmiocie oddziaływania] i obalenia jego rządu, na pierwszym planie wnikliwej analizy powinny znaleźć się poczynania podmiotów jawnie do takich działań nawołujących. Wynika to z faktu łatwości przenikania obcych służb do struktur organizacji społecznych, bez wiedzy zarządów danych organizacji. Inaczej, skutki braku przeciwdziałania mogą doprowadzić do sytuacji, iż potencjalna strona przeciwna osiągnie swoje cele.
[1] Ilustracja tytułowa – źródło: http://mil.ru/
[2] Artykuł pierwszy:
https://zyciestolicy.com.pl/integracja-dzialan-jako-pierwsza-z-mozliwych-cech-wojny-hybrydowej/
Artykuł drugi:
https://zyciestolicy.com.pl/konflikty-zbrojne-hybrydowego-charakteru-przewrot-ideologiczny/
[3] В.Герасимов. По опыту Сирии. Военно-промышленный курьер. 2016, http://vpk-news.ru/articles/29579 [dostęp 05.11.2020]
[4] Tamże.
[5] 9 lipca 2016 r., szczyt NATO w Warszawie, na którym podjęto deklarację, która w pkt. 72. definiuje odpowiedzialnego za podjęcie oraz organizacje działań zwalczania zagrożeń hybrydowych, określa również rolę sojuszu w ich zwalczaniu na obszarze występowania z możliwością powołania się na artykuł 5. Traktatu Waszyngtońskiego. Bruksela 2018 r. NATO powołuje do działania zespoły ds. zwalczania zagrożeń hybrydowych (ang. Counter Hybrid Support Teams).
[6] 6th United Kingdom Division utworzona z dniem 1 sierpnia 2019 r., weszła w skład Wojsk Lądowych.
[7] Artykuł Cyber Defence 24 z 4 marca 2019 r.
[8] Luty 2018 r., rosyjska Duma zatwierdza projekt dekretu legalizującego prywatne przedsiębiorstwa wojskowe.
[9] TESSOC – Terrorism, Espionage, Subversion, Sabotage, Organised Crime
[10] PEMSII – Political, Military, Economic, Social, Information, Infrastructure
[11] Mackiewicz P. (redakcja), Rosyjska myśl strategiczna i potencjał militarny w XXI wieku, PWN, Warszawa 2018, s. 247.
[12] M. Depczyński, L. Elak, Rosyjska sztuka operacyjna w zarysie, Fundacja Historia i Kultura, 2020 r., s. 393.