ZAUFANIE I STRATEGIA PROOBRONNA W SZKOLE
Realizacja każdego celu społecznego wymaga pewnego stopnia naszego zaufania. Zdolność zaufania i jego budowanie leży w ludzkiej naturze. Nabywamy zaufania najpierw przez doświadczenie w rodzinie w kontakcie z bliskimi, później przez nawiązywane kontakty w środowisku społecznym, czy obserwując zachowania innych ludzi. Od urodzenia mamy potrzebę budowania relacji wspartej na zaufaniu. Na początku zwykle ostrożnie podchodzimy z pełnym zaufaniem do relacji w procesie wymiany społecznej. Z czasem nabieramy pewności co do charakteru naszej znajomości i wówczas albo kontynuujemy znajomość dalej, kolegujemy się, a koleżeństwo może nawet przerodzić się w przyjaźń albo drogi nasze rozchodzą się. Tak powstają grupy, kształtują się stosunki społeczne i instytucje społeczne. Dzięki zaufaniu może istnieć społeczeństwo. Bez zaufania dochodzi do odrzucenia norm społecznych, zasad, wartości, anomii i rozpadu tkanki społecznej.
W warunkach pokoju zaufanie do innych otwiera drogę do kreatywności, przenosi nasze idee na społeczny poziom, bo czujemy się bezpiecznie. Bezpieczeństwo w kraju pozwala realizować nasze własne pomysły, wspólne idee, tworzyć grupy ludzi o podobnych zainteresowaniach i sposobie patrzenia na rzeczywistość. Tak powstają organizacje i grupy o różnym charakterze: np. rekonstrukcyjne, harcerstwo, Związek Strzelecki, czy OSP, czy wszelkie inne organizacje pozarządowe, kluby czy fundacje. Ludzie zrzeszają się, by coś zrobić dla siebie i dzielić się z innymi. Bo chcą.
Pytanie, które mnie nurtuje jest takie: jak lokalne społeczeństwo może dostosować się do nowego środowiska bezpieczeństwa w czasie ogólnego zagrożenia działaniami hybrydowymi i zagospodarować potencjał tych ludzi, różnych zawodów z doświadczeniem, wiedzą, praktyką i pasją, którzy chcą działać?
Przysłuchując się dyskusji w obszarze kształtowania postaw proobronnych wśród młodzieży, dowiedziałam się, że wymienione wyżej grupy są naturalnym zapleczem, jakby naturalnym rezerwuarem dla kadr Wojska Polskiego. Dość często zdarza się, że młodzież ta wybiera zawód żołnierza i w przyszłości pracę w wojsku. Idea ,,MuremZaPolskimMundurem” dobrze funkcjonuje w tym środowisku. Jest to jeden z elementów strategii zastępowalności kadr dla wojska. W dyskusji pojawiły się również głosy, że jako społeczeństwo nie szanujemy tak do końca fachowców z doświadczeniem. Chodzi o ludzi którzy mają wiedzę, praktykę i mogliby przysłużyć się w kształtowaniu postaw młodzieży, także proobronnych w warunkach pokoju. Jak zauważono niektóre teorie i ,,puste przepisy” dawnych szkoleń, czy podejść w temacie obronności dziś często nie mają zastosowania, a młode pokolenie potrzebuje aktualnej wiedzy nad aspektem praktycznym. Wzrost zainteresowania działaniami proobronnymi wśród młodzieży jest skorelowany z ciekawym sposobem prezentacji tego zagadnienia w szkole i poza nią.
Jak budować społeczne rezerwy obronne w czasach pomiędzy kryzysem, konfliktem a pokojem?
Tu wskazano, że brakuje zajęć skierowanych do młodzieży, o tym jak w sytuacji zagrożenia np. terrorystycznego mają się zachować. Zakresu tego, co mogą i powinni zrobić, jakie działania można podejmować, by się wzajemnie wspierać i chronić, a czego nie. Są państwa, gdzie jest to standardem. Jeden z rozmówców przytoczył przykład miasteczka ,,sejsmicznego’’ we Włoszech. Tam ze względu na teren sejsmiczny, miejscowa ludność organizuje się wcześniej, przed wystąpieniem zagrożenia. Mieszkańcy zgłaszają chęć pomocy, deklarując, jaki sprzęt posiadają, który można wykorzystać, jakie zasoby uruchomić i jakie umiejętności. Wpisują się na listę. W urzędzie lokalnym. Chodzi o to, by scalać wspólnoty lokalne, nie dzielić i czynić ich biernymi, i szybko działać. Jak wskazywano OSP jest najstarszą organizacją pozarządową we Włoszech i ustawowo te jednostki są wcielane jako jednostki obronne w innym zakresie.
Jak wesprzeć polskie służby mundurowe w swojej społeczności lokalnej?
W czasie dyskusji pojawiły się wątki o tym, jak lokalne firmy zatrudniają i wspierają żołnierzy WOT, czy w jaki sposób prowadzą akcje wspierające polskich żołnierzy stojących na granicy. Posłużono się przykładem lotniczej firmy, która zatrudniając weteranów umożliwia adaptowanie się do innej rzeczywistości poza polem walki. W kwestii młodego pokolenia przedstawiono uwagi ze strony środowiska nauczycielskiego. Wspomniano o słabszym przygotowaniu psychicznym, fizycznym, czy mentalnym dzisiejszej młodzieży w stosunku do wcześniejszych lat. W kwestii kształtowania postaw proobronnych wśród młodzieży wskazano na fundamentalną rolę rodziny. Zauważono ,,żeby idea szacunku do munduru pojawiła się w klimacie młodego pokolenia, musi być zaszczepiona w rodzinie”. Propozycja projektów zajęć pozaszkolnych, spotkań z miejscowymi weteranami, członkami rodzin, żołnierzami, w których żywa pamięć o II wojnie światowej trwa, czy o misjach jest cennym źródłem historycznej wiedzy, ale wydała się niewystarczająca. Jak zauważono, każdy nawet najlepszy projekt szkolny w ministerstwie może upaść, jeżeli nie zrobi się pilotażu. Nie pokaże najpierw, że to działa.
Jak wykorzystać społeczne zasoby weteranów i żołnierzy?
W czasach rozwoju sztucznej inteligencji celnym spostrzeżeniem w dyskusji nad wykorzystaniem społecznych zasobów weteranów był projekt przekwalifikowania ich, szkoleń ze starego fizyczno-umysłowego sposobu działania na taki bardziej naukowo-inżynierski w kierunku podnoszenia kwalifikacji w zakresie innowacji, by ułatwić znalezienie zatrudnienia na rynku pracy. Kolejnym projektem jest tworzenie centralnych baz danych i łączenie z biurem karier.
Konkluzja: Istnieje potrzeba nie dzielenia społeczeństwa i antagonizowania go, a zespolenia, zjednoczenia w czasie kryzysów, konfliktów i pokoju. W krzewieniu polityki proobronnej społeczeństwa ważny jest wspólny cel przez połączenie celu grup funkcyjnych służb mundurowych z lokalnymi inicjatywami. Aktywizowanie, nie bierność tych, co jeszcze chcą.
Aleksandra Rachwał
,,Knowledge is Power”