Wpisałem do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek położony przy ul. Nowy Świat 15/17 w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe – poinformował mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków prof. Jakub Lewicki.
Budynek przy ul. Nowy Świat 15/17 powstawał w latach 1948-1951, na miejscu dwóch zniszczonych kamienic w trakcie wojny. „Formę zabytku dobrze obrazuje relacja prasowa z 1948 (gazeta „Stolica”):
trzeba było wznieść taki dom, który by z jednej strony harmonizował z zabytkową zabudową Nowego Światu, z drugiej nawiązywał w odpowiedni sposób do współczesnej wysokiej, bo pięciopiętrowej zabudowy Alej
– napisał konserwator.
Na elewacji budynku wykuto charakterystyczny napis „Cały naród buduje swoją stolicę”, który znany jest prawdopodobnie wszystkim warszawiakom. Jak przekazał konserwator, ze względu na eksponowaną lokalizację budynkowi nadano propagandowy charakter, a jego rangę podkreślono poprzez umieszczenie w nim tymczasowo Naczelnej Rady Odbudowy m.st. Warszawy.
Pierwsza duża kamienica stanęła tu (na posesji nr 15) w 1823 roku według projektu Adolfa Schucha dla Antoniego Husaka. Została przebudowana i podwyższona o jedno piętro (do 4 kondygnacji) według projektu Józefa Hussa w 1882 roku. Była wtedy własnością kupca herbacianego Wsiewołoda Istomina. Około 1932 roku powstał tu zespół nowoczesnych lokali „Café Club”, które zajmowały także trzy piętra kamienicy, a od strony Alej Jerozolimskich dobudowano parterowy pawilon z tarasem na dachu. Były tu restauracja, kawiarnia i dansing.
W okresie okupacji lokal „Café Club” był dostępny tylko dla Niemców. Gwardia Ludowa dwukrotnie dokonała zamachu na „Café Club” (24 października 1942 roku i 11 lipca 1943 roku). Kamienica została zniszczona w czasie wojny.
Po oddaniu obiektu do użytku w 1950 r. był on czasowo wykorzystywany przez Związek Zawodowy Pracowników Kultury i Sztuki, ostatecznie stał się siedzibą otwartego 22 lipca 1951 r., jednego z pierwszych w Warszawie, Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki. Na parterze zaprojektowano przestrzeń kawiarnianą z tarasem do lokalizacji ogródka letniego, na piętrze salę zebrań, w piwnicy przestrzeń wystawową. Nie zrealizowano zamierzeń zakładających usytuowanie przed budynkiem grupy rzeźbiarskiej upamiętniającej zamach na Niemców w „Cafe Clubie” oraz uzupełnienie otoczenia budynku o zieleń projektowaną.
Jak zaznaczył konserwator, budynek przy ul. Nowy Świat 15/17 cechuje się istotnymi walorami artystycznymi dostrzegalnymi w kompozycji elewacji oraz zastosowanym kostiumie architektonicznym. Pomimo, iż nieruchomość zaprojektowano jako jedną funkcjonalną całość zachowano odrębność stylistyczną przedwojennych części budynku, pozwalającą odczytać historyczne podziały hipoteczne.
Kompleksowy projekt zabudowy dwóch narożnych posesji, scalonych nową funkcją, jest na terenie Warszawy cennym przykładem połączenia w jednej nieruchomości rekonstrukcji zabudowy dawnej i stylizacji w duchu architektury socrealistycznej ze swobodną kreacją wnętrz o charakterze użytkowym i reprezentacyjnym. Nie bez znaczenia są również powiązania z historią przedwojennych budynków
– podsumował prof. Jakub Lewicki.
PAP/AS