Do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie powrócił obraz „Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską” Godfrieda Schalckena – ogłosił we wtorek w Muzeum Narodowym w Warszawie minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
W Muzeum Narodowym w Warszawie odbyła się prezentacja i przekazanie do zbiorów MNW odzyskanej straty wojennej, obrazu „Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską” Godfrieda Schalckena. W trakcie uroczystości poinformowano także, że wraz z obrazem Schalckena tym samym transportem do Polski powróciło również inne odzyskane dzieło sztuki, XVIII-wieczny obraz „Widok na morze” szkoły Claude-Joseph Verneta, odzyskany z aukcji w Monte Carlo. Dzieło zostanie przekazane do Muzeum Narodowego w Lublinie.
Uroczystość rozpoczęła się od przyjazdu odzyskanych dzieł do MNW. Skrzynię z obrazem Schalckena symbolicznie otwierał minister kultury.
„W zeszłym tygodniu prezentowaliśmy dwa zwroty strat wojennych do naszych muzeów, dzisiaj kolejny zwrot, kolejna strata wojenna, +Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską+ Godfrieda Schalckena, holenderskiego malarza” – powiedział minister kultury.
Wskazał, że numer inwentarzowy obrazu 30, to jeden z najstarszych numerów, który świadczy o tym, że odzyskany obraz stanowił część początkowej kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie.
„W związku z tym to jedno z najcenniejszych dzieł. Obraz skradziony przez Niemców, prawdopodobnie po Powstaniu Warszawskim, odnaleziony na aukcji w zeszłym roku w listopadzie w Niemczech. Departament Restytucji Dóbr Kultury MKiDN zidentyfikował ten obraz, jako naszą polską stratę wojenną. W procesie pertraktacji z posiadaczem obraz został bezkosztowo zwrócony Polsce. Dzisiaj przyjechał do Muzeum Narodowego w Warszawie do swojego domu” – dodał Gliński.
Przypomniał, że „pustych ram w polskich muzeach są tysiące”. „W wyniku II wojny światowej straciliśmy ponad pół miliona ruchomych dzieł sztuki” – mówił szef MKiDN podczas uroczystości.
Przypomniał, że prowadzona przez resort akcja „Puste Ramy” z jednej strony pokazuje „straszliwą stratę i wyrwę, jakiej Polska doznała w czasie II wojny światowej zarówno od Niemców, jak i od Rosjan”, a z drugiej strony pokazuje pracę rewindykacyjną, ponieważ cały czas straty wojenne do Polski wracają.
Aleksandra Janiszewska-Cardone, kurator Zbiorów Sztuki Dawnej opowiadała o Schalckenie.
„Artysta był jednym z najciekawszych malarzy holenderskich II poł. XVII wieku. Co ciekawe nauki pobierał u dwóch uczniów Rembrandta – najpierw w pracowni Samuela van Hoogstratena w Dordrechcie, a potem w Lejdzie u Gerarda Dou. Specjalizował się w malarstwie portretowym i niewielkich scena rodzajowych, malowanych z niezwykłą precyzją w oddawaniu detalu. Jego znakiem rozpoznawczym było zastosowanie kontrastowego światłocienia. Przedmioty i postaci w jego pracach są wydobywane z ciemności poprzez światło płomienia świecy” – opowiadała.
Oceniła, że odzyskany obraz jest „niezwykle interesującą realizacją portretową”.
Obraz Godfrieda Schalckena – „Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską” – został utracony z polskich zbiorów podczas okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej, najprawdopodobniej po upadku Powstania Warszawskiego w 1944 r. Przed wojną należał do kolekcji zakupionej w 1862 r. na aukcji w Kolonii przez Muzeum Sztuk Pięknych w Warszawie, poprzednika Muzeum Narodowego. Dzieło otrzymało numer inwentarzowy 30, widoczny do dziś na rewersie obrazu.
W 2022 r., „Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską” został ponownie odnaleziony na aukcji w Niemczech. W odpowiedzi na starania polskiego resortu kultury i przekazanie wniosku restytucyjnego ze szczegółową dokumentacją pochodzenia obrazu ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, obraz został wycofany z planowanej sprzedaży. W czerwcu 2023 r. dotychczasowy posiadacz zdecydował się dobrowolnie zwrócić dzieło na rzecz polskiego Skarbu Państwa i przekazać je do Muzeum Narodowego w Warszawie.
Źródło: PAP.