Pejzaże, martwe natury, sceny rodzajowe na obrazach holenderskich i flamandzkich mistrzów oglądać można na wystawie „Różne spojrzenia. Malarstwo holenderskie i flamandzkie z kolekcji Ergo Hestii” w Muzeum Narodowym w Warszawie (MNW).
Opowieść o XVII-wiecznym malarstwie holenderskim i flamandzkim skupia się wokół tematów takich jak m.in. natura – jej piękno, ale i groza, codzienne życie, religijność, podróże i tęsknota do krajów ciepłych słonecznych, jak np. Italia.
Pejzaże, martwe natury, sceny rodzajowe przedstawiono w kontekście politycznych, ekonomicznych oraz artystycznych przemian epoki. Propozycje te nie są jednak arbitralne. Zapraszamy widzów do poszukiwania własnych perspektyw, które pozwolą lepiej zrozumieć przeszłość zapisaną w dziełach dawnych mistrzów
– powiedziała Aleksandra Janiszewska, kuratorka wystawy.
Na ekspozycji znalazły się 52 prace – 10 z MNW i 42 z kolekcji prywatnej, namalowane przez artystów takich jak Salomon van Ruysdael, David Teniers młodszy, Jan Porcellis, Gabriel Metsu i Jan Breughel młodszy.
Jedną z najważniejszych cech malarstwa holenderskiego w XVII wieku jest wyraźny podział gatunkowy. Pejzaże ukazywały piękno rodzimej przyrody i rytm codziennego życia, popularnością cieszyły się sceny marynistyczne, widoki miast, obrazy wnętrz kościelnych, różnorodne sceny rodzajowe i martwe natury.
Podejmowane przez artystów tematy wynikały z potrzeb odbiorców, którzy poszukiwali dzieł nie tylko pięknych, ale również skłaniających do refleksji nad wartościami, różnorodnością Boskiego stworzenia czy złożonością ludzkiej natury
– wyjaśniła w opisie ekspozycji kuratorka.
Prezentowane na wystawie malarstwo kształtowało się w nowej sytuacji politycznej i religijnej. Mieszczańskie, protestanckie społeczeństwo Północnych Niderlandów cieszyło się dopiero co wywalczoną wolnością spod hegemonii katolickiej Hiszpanii. Przyjęcie kalwinizmu jako religii państwowej znalazło odzwierciedlenie w sztuce. Protestantyzm nie uprawia kultu świętych, dlatego obrazy zniknęły z wnętrz kościołów. Przedstawienia religijne stanowiły bezpośrednią ilustrację tekstu Biblii i zdobiły głównie wnętrza prywatne.
Obrazy te stanowią też i dla współczesnego odbiorcy swoistego rodzaju zagadkę, bowiem – jak zaznaczyła kuratorka – XVII-wiecznych miłośników sztuki charakteryzowało zamiłowanie do rozwiązywania zagadek ukrytych w malarskich kompozycjach. Odczytanie przekazu zawartego w kumulacji przedmiotów codziennego użytku wymagało od odbiorcy szerokiej wiedzy humanistycznej, znajomości Biblii i bystrego umysłu.
Artyści, których prace można zobaczyć na wystawie, tworzyli w Antwerpii oraz w Amsterdamie, Hadze, Utrechcie, Haarlemie, Lejdzie i Rotterdamie. Jednak inspiracji poszukiwali także w słonecznej Italii. Rzym, będący ówcześnie stolicą sztuki, wyznaczał nowe trendy, które podejmowali także artyści na Północy. W ich dziełach można odnaleźć nie tylko fascynację alpejskim krajobrazem, ale i na nowo odkrywaną kulturą antyczną.
Muzeum Narodowe w Warszawie ma największą w Polsce, liczącą ponad 900 prac kolekcją malarstwa holenderskiego i flamandzkiego. Kolekcję dzieł sztuki dawnej Towarzystwa Ubezpieczeniowego ERGO Hestia zapoczątkowano w 2008 roku – zbiór ten jest unikatem w skali kraju. Prywatni kolekcjonerzy korporacyjni w Polsce gromadzą bowiem najczęściej dzieła sztuki nowoczesnej.
Wystawie towarzyszy program edukacyjny oraz bogato ilustrowany katalog w polskiej i angielskiej wersji językowej.
Ekspozycja w Muzeum Narodowym w Warszawie będzie czynna od 7 maja do 25 lipca 2021 roku.
PAP/AS
Wystawa „Rośliny i zwierzęta. Atlasy historii naturalnej w epoce Linneusza” w Wilanowie