Siły Zbrojne stanowią o bezpieczeństwie państwa. Istnieje jednak wiele czynników składowych stanowiących o ich zdolnościach bojowych, a tym samym mających wpływ na poziom bezpieczeństwa kraju.
Jednym z takich czynników stojącym u podstaw struktury organizacyjnej Sił Zbrojnych jest ich potencjał ilościowy. Potencjał ilościowy nie odzwierciedla jednak faktycznego wpływu armii na poziom bezpieczeństwa państwa, ponieważ wskaźnik ten określa jedynie liczbę (potocznie ilość sztuk) podstawowego Sprzętu Wojskowego (SpW) będącego na jej wyposażeniu. Wartością, która powinna być ujmowana we wspomnianym szeregu czynników mających wpływ na poziom bezpieczeństwa państwa jest potencjał bojowy przeliczany na wartość bojową Sił Zbrojnych. Jest to ważne ze względu na fakt, iż zestawienie typu Brygada Pancerna (BPanc) Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej (SZ FR) posiada 120 czołgów, a Brygada Pancerna (BPanc) polski 116 nie oznacza, iż są to jednostki o jednakowej wartości bojowej. Dane zestawienie nie definiuje tym samym, która jednostka jest „lepsza”.
Tym krótkim wstępem, zachęcam do wspólnych rozważań o bezpieczeństwie naszego kraju
na łamach ZycieStolicy.com.pl. Przedmiotowy felieton jest jednym z kilku, w których opisywał będę zagrożenia wynikające z dysproporcji sił jaka istnieje pomiędzy Polską, a jej wschodnimi sąsiadami.
W 2014 roku Rosja zakończyła restrukturyzację Sił Zbrojnych, której początek miał miejsce
w roku 2008. Ideą wspominanej reformy (na poziomie taktycznym) było rozwiązanie jednostek szczebla dywizji oraz przeformowanie pułków w brygady. Doświadczenia wyniesione z cyklu ćwiczeń wymusiły jednak kolejne zmiany strukturalne.
Generalna zasada przedmiotowych zmian zachodzących w SZ FR w latach 2008 – 2014 została ujęta na rysunku 1. Zmiany te mają znaczenie dla kalkulacji operacyjno – taktycznych
w zakresie potencjału bojowego z jakim mogą zetknąć się jednostki naszych Sił Zbrojnych
w przypadku mało prawdopodobnego, a jednak konfliktu zbrojnego, bo jak wspomniano wcześniej nie tylko ilość, ale przede wszystkim jakość ma znaczenie.
Rys. 1: Istota zmian strukturalno – organizacyjnych SZ FR przeprowadzonych w latach 2008 – 2014 [opracowanie własne]
W reformie SZ FR z 2008 roku postawiono na jakość w takim samym stopniu jak na funkcjonalność patrz wydolność struktury dowodzenia. Plan Modernizacji Technicznej (PMT) jako element składowy reformy uwzględniał zwiększenie wartości bojowej rosyjskiej armii
poprzez wprowadzenie nowego SpW (w pierwszej kolejności) jak i modernizację będącego
w służbie uzbrojenia. Czy założenia te zostały zrealizowane? Tak. Przykładem jest modernizacja czołgu T-72 do wersji T-723B, która jest obecnie podstawową wersją czołgu SZ FR obok nowowprowadzanych czołgów T-90. Innym przykładem przedmiotowej reformy jest również wprowadzenie na uzbrojenie artylerii brygad haubicy MSTA-S (152 mm) oraz przezbrojenie Brygad Rakiet Operacyjno Taktycznych w ISKANDERY-M. Pamiętać należy również o fakcie wycofania z uzbrojenia BWP-1, którego nowym następcą jest BWP-3 obok funkcjonującego jeszcze w szyku BWP-2. Modernizacja linii KTO BTR oraz szereg innych przykładów, jak wprowadzanie na uzbrojenie BMD-4 pozwala stwierdzić, iż reforma jakościowa rosyjskiej armii choć z opóźnieniami zmierza ku końcowi.
Obecnie w skład Brygady Zmotoryzowanej (BZmot) / Brygady Zmechanizowanej (BZ) (patrz Rys. 2) SZ FR wchodzą trzy bataliony zmotoryzowane (na transporterach opancerzonych) lub zmechanizowane (na bojowych wozach piechoty), batalion czołgów, dywizjon artylerii samobieżnej, dywizjon artylerii rakietowej, dywizjon przeciwlotniczy, dywizjon artylerii przeciwlotniczej, dywizjon przeciwpancerny, batalion rozpoznawczy, batalion inżynieryjny, batalion łączności, batalion obrony przed BMR, batalion remontowy, batalion zaopatrzenia, kompania Walki Elektronicznej (kWE), kompania dowodzenia oraz kompania medyczna.
W SZ FR istnieją oczywiście BPanc, ich struktura organizacyjna różni
się od opisanych powyżej jednostek ilością batalionów czołgów (trzy) oraz ilością batalionów zmechanizowanych (jeden) liczba i skład pozostałych oddziałów i pododdziałów jest identyczna jak w BZmot / BZ.
Rys. 2: Ogólna struktura organizacyjna Brygady Zmotoryzowanej / Zmechanizowanej Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej [opracowanie własne na podstawie Defense Intelligence Agency]
Rys. 3: Potencjał ilościowy podstawowego uzbrojenia Brygady Zmotoryzowanej / Zmechanizowanej Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej [opracowanie własne na podstawie Defense Intelligence Agency]
Analizując przedstawione powyżej dane możemy obliczyć potencjał bojowy[1] wskazanych jednostek. Dla niewtajemniczonego czytelnika krótkie wyjaśnienie znaczenia potencjału ilościowego w odniesieniu do potencjału bojowego. Pierwszy oznacza całkowitą liczbę sprzętu bojowego, gdy drugi będąc ściśle zależny od pierwszego jest iloczynem tej liczby oraz wskaźnika jakościowego danego rodzaju uzbrojenia. Przykład:
Potencjał ilościowy kompani czołgów wynosi 11 czołgów T-72B3, a potencjał bojowy tej kompani to iloczyn tej liczby oraz wskaźnika jakościowego przypisanym dla czołgu T-72B3 równym 2,2.
Zatem potencjał bojowy kompani czołgów wynosi: 11 x 2,2 = 24.
Wartość bojowa jako dokładniejsza uwzględnia (…) wypadkową wszystkich cech sprzętu bojowego, a więc parametrów taktyczno – technicznych, niezawodności, trwałości, rozwiązań technologicznych oraz zdolności do wykonywania zadań bojowych niezależnie od warunków terenowych i atmosferycznych (…)[2].
Potencjał bojowy wybranego SpW przedstawia tabela 1.
Tab. Nr 1: Wartość bojowa wybranego SpW [opracowanie własne][3]
Tym samym znając ilość podstawowego SpW będącego na wyposażeniu interesującej nas jednostki możemy obliczyć jej potencjał bojowy, a następnie jej wartość bojową.
Obecnie na kierunku Polski w przypadku konfrontacji zbrojnej z Federacją Rosyjską prawdopodobnie będziemy mieli do czynienia z potencjałem ilościowym ujętym w tabeli Nr 2. Zwrócić należy tu uwagę, iż wartość bojowa DZ / DPanc jest częścią składową jednostek
je tworzących, patrz pułków, których wartość bojowa jest porównywalna z wartością bojową samodzielnych brygad.
Rys. 2: Wybrane jednostki Zachodniego Dowództwa Strategicznego (Western JSC), stan na 2019 r
[źródło: FOI, Russian military capability in a Ten – Year – Perspective, s. 38]
Ważnym elementem tej układanki jest fakt, iż SZ FR będą prawdopodobnie miały sojusznika w postaci SZ Republiki Białorusi, które wchodzą w skład zgrupowania jednostek
w ramach tzw. Związku Białorusi i Rosji (ZBiR). Należy zwrócić również uwagę na wspomnianą strukturę DZ / DZMot oraz DPanc SZ FR, które w swoim składzie odpowiednio posiadają:
- DZ / DZMot – 2 x pułk zmechanizowany / pułk zmotoryzowany, 1 x pułk pancerny
- DPanc – 2 x pułk pancerny, 1 x pułk zmotoryzowany
W pamięci mamy fakt, iż potencjał bojowy pułków jest porównywalny z potencjałem bojowym brygad.
Tab. Nr 2: Potencjał ilościowy Wojsk Lądowych SZ FR oraz RB dedykowanych do działania w ramach ZBiR [opracowanie własne na podstawie FOI, Russian military capability in a Ten – Year – Perspective]
Tab. Nr 3: Potencjał ilościowy Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych RP [opracowanie własne]
Analizując zestawienia ujęte w tabelach Nr 2 oraz 3 zyskujemy świadomość posiadanego potencjału własnego co pozwala na właściwe planowanie rozwoju Sił Zbrojnych.
Z tego też powodu za właściwą należy uznać decyzję Rządu RP o utworzeniu
w Siedlcach 18 Dywizji Zmechanizowanej im. gen. broni Tadeusza BUKA co pozwoliło
na znaczące zwiększenie wartości bojowej naszych wojsk, a tym samym podniosło poziom bezpieczeństwa Polski.
Rys. 3: Rozmieszczenie wojsk na potencjalnych kierunkach działania [opracowanie własne]
Nie zmienia to jednak faktu, że z analizy kierunków działania potencjalnego przeciwnika nie trzeba prowadzić obliczeń wartości bojowej naszych jednostek, w odniesieniu do wartości bojowej jednostek dedykowanych do ZBiR, aby zdać sobie sprawę, iż kijem Wisły nie zawrócisz.
[1] POTENCJAŁ BOJOWY – jest liczbą niemianowaną, która jest sumą iloczynów ilości posiadanych środków walki i ich współczynników jakościowych.
[2] J. Wołejszo, Sposoby obliczania potencjału bojowego pododdziału, oddziału i związku taktycznego, AON, Warszawa 2000, s. 13.
[3] J. Wołejszo, Sposoby obliczania potencjału bojowego pododdziału, oddziału i związku taktycznego, AON, Warszawa 2000, s. 48 oraz J. Błaszczyk, K. Papliński, P. Rybak, Próba oceny porównawczej jakości wozów bojowych, OBRUM [dostęp 30.12.20].
ilustracja tytułowa: „https://twitter.com/1WBPanc/status/1344957281558028290?s=20”