„Ich tam nie ma”, czyli rosyjskie przedsiębiorstwa wojskowe

W październikowym artykule „Strategia bezpieczeństwa państwa jako wojna hybrydowa[1] prowadzona dla osiągnięcia założonych celów”, który ukazał się na łamach https://zyciestolicy.com.pl/ opisywałem cechy konfliktu zbrojnego hybrydowego charakteru (wojny hybrydowej).

Z całą świadomością nie omówiłem jednej, właściwej dla tego typu działań prowadzonych przez Federację Rosyjską. Tą cechą jest częściowe lub całkowite uchylenie się od odpowiedzialności za prowadzenie konfliktu zbrojnego, a tym samym uniknięcie odpowiedzialności za ofiary w ludziach. Moskwa posiada na to kilka sposobów. Sposób pierwszy, to rozgrywanie oponentów politycznych pomiędzy sobą (przedsięwzięcie NORTH STREAM jako jaskrawy przykład udanej inwestycji sabotującej jedność krajów członkowskich UE). Sposób drugi, to jednolita strategia informacyjna polegającą głównie na dezinformacji (tu również UE zmuszona została do podjęcia działań, których celem jest minimalizowanie skutków dezinformacji). Sposób trzeci (nie ostatni), to osiągnięcie zakładanych celów (niejednokrotnie militarnych) siłami prywatnych przedsiębiorstw wojskowych (Privet Military Companies – PMC). Co ciekawe działalność PMC w rosyjskim prawie stoi w sprzeczności z konstytucją[3]. Zwrócić tu należy uwagę, iż przyczyna rzeczy leży właśnie w nielegalności co pozwala na odrzucenie odpowiedzialności za skutki prowadzonych konfliktów. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, iż działalność rosyjskich PMC jest w pełni kontrolowana przez FSB (lub inne resorty siłowe), a obecny stan prawny jest po prostu wygodny dla Moskwy. Do chwili obecnej na rosyjskim rynku funkcjonowało bądź funkcjonuje około ośmiu prywatnych przedsiębiorstw wojskowych, które są zarejestrowane za granicą. Fakt ten nie przeszkadza jednak, aby w ich szeregach walczyli obywatele, a niejednokrotnie żołnierze/funkcjonariusze rosyjscy oficjalnie przebywając na urlopach bądź przepustkach. Błędy takich przedsiębiorstw można tłumaczyć krótko: ich tam nie ma. Poniżej najbardziej znane PMC, które choć zarejestrowane, przeważnie poza federacją, działają z Rosji.

PMC Słowiański Korpus – przedsiębiorstwo zarejestrowane w Hong-Kongu. W 2013 r. w Syrii realizuje zadanie związane z odzyskaniem kontroli nad złożami surowców naturalnych, głównie ropy i gazu w rejonie Deir al-Zour (Conoco gas plant).  Kontraktorami prawdopodobnie byli żołnierze oraz funkcjonariusze resortów siłowych przebywając w „podróży służbowej”. Po powrocie do Rosji, całość grupy (250 najemników wraz z właścicielami firmy W. Gusiewem oraz J. Sidorowem) zostaje zatrzymana przez FSB za złamanie rosyjskiego prawa konkretnie art. 359 kk FR – najemnictwo. Słowiański Korpus zostaje rozwiązany.

Rys. 1: Rejon działania Słowiańskiego Korpusu – luty 2013 r.

PMC Wagner Groupe – przedsiębiorstwo zarejestrowane w Argentynie. Prawdopodobnie pierwszym zadaniem jakie realizowali najemnicy był współudział w zajęciu Krymu w 2014 r. W ocenie ekspertów, działalność grupy na Ukrainie ściśle wynikała   z prawdopodobnego powiązana tej organizacji z GRU SG SZ FR. Nie wyklucza się udziału grupy w walkach w tzw. Ługańskiej Republice Ludowej (bitwa o lotnisko w Ługańsku 2014 r.) oraz w Donbasie (bitwa o Debalcewo 2014 r). Grupa Wagnera posądzana jest również o zestrzelenie ukraińskiego samolotu IŁ-76, na którego pokładzie znajdowali się żołnierze ukraińscy. Działalność grupy została określona przez rząd ukraiński jako przestępcza. W 2016 r. odnotowano prawdopodobną obecność najemników Wagnera w Syrii.

RSB-Groupe, prywatna firma doradztwa wojskowego zarejestrowana w Moskwie w 2011 r. Oferuje usługi w zakresie operacji morskich (ochrona statków, odbijanie zakładników), prowadzenie operacji na lądzie, ochronę osób i mienia, oczyszczanie terenu z min oraz niewybuchów, analiz wywiadowczych, prowadzi ochronę na zlecenie ONZ.

Rys. 2: Obszary działalności RSB-Groupe.[4]

Moran Security Groupe, prywatna firma założona w 2011 roku oferuje usługi uzbrojonej ochrony statków. Grupa swoim zasięgiem obejmowała / obejmuje następujące obszary: Zjednoczone Emiraty Arabskie, Irak, Kenia, Nigeria, Ocean Indyjski oraz Republikę Środkowoafrykańską.

Członkowie MSG na ćwiczeniach.

Antiterror-Orzeł, przedsiębiorstwo założone w 1998 r., w miejscowości Orzeł, jako pozarządowe centrum edukacji i szkoleń, specjalizujące się w zakresie prac minerskich. Prawdopodobnie założone przez byłych żołnierzy oraz funkcjonariuszy sił specjalnych. Z informacji ogólnodostępnych (niepotwierdzonych) wynika, że około 40 procent to żołnierze rezerwy (wywiad i siły specjalne ze składu WPD), kolejne 40 procent to żołnierze rezerwy
z jednostek specjalnych ROSICH, VITYAZ oraz 20 procent to weterani GRU i marynarki wojennej.

Rys. 3: Strona internetowa firmy, założona na potrzeby rekrutacji.

PMC MAR – miejsce zarejestrowania działalności St. Petersburg. W zakres usług firmy wchodzi między innymi konwojowanie i ochrona VIP w rejonach szczególnie narażonych na ataki terrorystyczne oraz niestabilnych politycznie, w których konflikt wewnętrzny praktycznie już trwa. Przedsiębiorstwo podejmowało się również realizacji zadań ewakuacji medycznej z Libii oraz Ukrainy (Donieck).

PMC ENOT CORP – twórcy tej struktury na początku swej działalności polegali głównie na organizacji „REZERWIŚCI”, która zrzeszała byłych rosyjskich wojskowych. Co ciekawe obszar działania firmy nie zamyka się wyłącznie do Rosji. PMC ENTOT CORP działał / działa również w Górskim Karabachu, Tadżykistanie oraz na Ukrainie. Zadania jakie firma wykonuje pokrywają się z obszarem TESSOC. PMC realizuje również zadania polegające na zwalczaniu nielegalnej migracji.
Ze względu na fakt, iż firma wielokrotnie świadczyła usługi eskortowania konwojów humanitarnych do najbardziej niebezpiecznych miejsc, żołnierze otrzymali przydomek „szopów”.

Do omówionej powyżej listy dodać jeszcze możemy następujące rosyjskie PMC:

• COSSACS,
• TIGR,
• REDUT – ANTYTERROR,
• ROSYJSKIE SB,

oraz inne.

Ciekawym jest również fakt, iż po krótkiej analizie źródeł naboru (oczywiście
w Internecie), uzyskamy odpowiedź na pytanie kto może dostać się do jednej ze wskazanych grup bez przechodzenia testów kwalifikacyjnych? Nie będzie dla czytelnika zdziwieniem,
iż są to:

• Oficerowie, którzy dowodzili bądź posiadają doświadczenie bojowe.
• Oficerowie z odznaczeniami bojowymi.
• Oficerowie służb.
• Żołnierze kontraktowi.
• Absolwenci rosyjskich szkół wojskowych (z dobrym szkoleniem bojowym).
• Weterani pola walki.

Reasumując, na współczesnym polu walki w szczególności w trakcie trwania operacji pokojowych prywatne przedsiębiorstwa wojskowe są pozycjonowane na równi z regularnymi jednostkami wojskowymi. Posiadają potencjał, a przy odpowiednim wsparciu informacyjnym, propagandowym i logistycznym bez wątpienia mogą osiągnąć cele wyznaczone przez głównego gracza, którego na polu walki nie zobaczymy. Dlaczego?

ICH TAM NIE MA.

[1] Słownik wyrazów obcych, PWN, Warszawa 1980, s. 290. (…) Etymologia terminu „hybrydowość” wywodzi z łacińskiego słowa hybryda, oznaczającego „mieszańca”, osobnika powstałego ze skrzyżowania dwóch genetycznie różnych osobników, należących do różnych gatunków, odmian czy ras.(…).

[3] Zgodnie z rosyjskim prawem najemnictwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 do 8 lat (art. 359 KK). Ostatnia próba wpisania w rosyjskie prawo działalności PMC maiła miejsce w lutym 2018 roku, kiedy to do rosyjskiej Dumy Państwowej deputowani frakcji „Sprawiedliwa Rosja” skierowali projekt ustawy legalizujący ten typ przedsiębiorstw. Opinia rządu, ministerstwa obrony oraz pozostałych resortów siłowych była negatywna, projekt nie uzyskał poparcia. W Rosji działalność PMC wciąż jest niezgodna z prawem.

[4] Źródło: RSB-Group – military consulting company (rsb-group.org)