Arytmetyka wyborcza w ramach ,,kolektywizmu” i ,,indywidualizmu”. ,,Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”.
Cztery miesiące przed wyborami parlamentarnymi rekordowa liczba Niemców (61,5%), wyraziła wolę zmiany obecnego rządu w Berlinie. Jest to najwyższy wskaźnik od około 30 lat. Niemcy nie są jedynym krajem, który z wielkim napięciem spogląda na 26 września 2021 roku. W tym dniu wybiorą nowy Bundestag, a jego członkowie nową kanclerz federalną lub kanclerza federalnego. Tym razem Kanclerz Angela Merkel nie będzie ponownie kandydowała. Jak wynika z najnowszego sondażu Instytutu Demoskopijnego w Allensbach, opublikowanego w poniedziałek przez Fundację Bertelsmanna, aż dwie trzecie Niemców zgłosiło wolę innej polityki w wielu dziedzinach. Więcej niż połowa Niemców wskazała na potrzebę zmian w takich obszarach jak: ochrona środowiska i klimatu (55,4%), polityka uchodźców i integracji (54,9%), polityka emerytalna (53,9%), edukacja 52,4%, za zmianą polityki w zwalczaniu pandemii jest 52% respondentów. Życzenie zmiany polityki finansowej wskazało 37% respondentów, a polityki bezpieczeństwa wewnętrznego 35%. Co czwarty ankietowany wyraził wolę zmiany polityki europejskiej (25%). Wyniki sondażu wskazują na wyraźne różnice zdań między zachodnią a wschodnią częścią Niemiec. W części wschodniej ponad połowa ankietowanych, aż (66%) wyraziło swoją wolę nowej polityki uchodźczej i integracyjnej, i nowych działań w zwalczaniu pandemii Covid_19. W części zachodniej Niemiec życzenie zmian polityki klimatycznej jest wyższe, niż średnia w całym kraju i wynosi 57%, we wschodnich Niemczech wynosi 48%. Tylko co ósmy ankietowany nie chce zmiany rządu. W sondażu przeprowadzonym przez Instytut Demoskopijny w Allensbach, między 23 kwietnia a 6 maja 2021 roku, wzięło udział 1028 osób, w wieku już od 16 roku życia. Mimo, że połowa populacji ocenia dobrze system gospodarczy i uważa, że dodatkowe szkody gospodarcze spowodowane pandemią nie podważyły dotychczas zaufania do społecznej gospodarki rynkowej (50%), tylko 20% populacji jest przeciwnego zdania, to oczekują większego zaangażowania państwa przy udzielaniu wsparcia dotkniętym częściom gospodarki.
Co sprawia, że jednostka dokonuje takiego, a nie innego wyboru?
Za decyzją wyborców może kryć się kultura ,,kolektywizmu” i ,,indywidualizmu”. Kultura jest tym motywatorem w grze społecznej, która determinuje nasze zachowania. Kultura nie tylko kształtuje nasze działania, ale i w oczywisty sposób dostarcza nam uzasadnień, i wytłumaczeń dla naszej wewnętrznej woli wyboru zachowania, takiego, a nie innego. Każdy człowiek nosi w sobie pewien wzorzec myślenia, sposób reagowania, zachowania, który przyswaja w ,,biegu” życia. Jednostka, dzięki zastanej kulturze, już we wczesnym etapie rozwoju, ulega w pewnym stopniu ,,zaprogramowaniu” (socjalizacji). Najpierw w rodzinie, potem w najbliższym otoczeniu, szkole, grupach rówieśniczych, miejscu pracy, zamieszkania, także organizacjach, niektórzy w partiach politycznych i wielu innych miejscach. W dzieciństwie dość szybko przyswajamy wiedzę, uczymy się nowych zachowań i najbardziej jesteśmy podatni na wpływy (,,zaprogramowanie umysłu”). Rezygnacja z ,,zakodowanego” przez nas sposobu myślenia i odczuwania, wymagałaby podwójnego wysiłku i powtórnej nauki. Większość ludzi żyje w kulturach, w których dobro grupy jest przedkładane nad dobro jednostki, są to społeczeństwa ,,kolektywistyczne”. Charakterystyczne dla tych społeczeństw są silne więzi rodzinne. W większości społeczeństw ,,kolektywistycznych” rodzinę postrzega się jako ,,my”-osoby żyjące we wspólnocie (rodzina wielopokoleniowa). Dzieci dorastające w takiej grupie identyfikują się z wartościami grupy, nie kwestionują takiego porządku, uznają go za zgodny z naturą. Grupa ,,my’’ jest głównym źródłem identyfikacji osób i ostoją bezpieczeństwa, w zamian członkowie grupy są winni dozgonną lojalność, przy czym złamanie tej zasady stanowi zagrożenie, niemal podważa byt jednostki. Ludzie zachowują się zgodnie z wartościami grupy, do której należą, z którą się identyfikują.
W ramach kultury ,,kolektywizmu hierarchicznego” działanie członków grupy przyczynia się do realizacji wspólnego dobra, w tak szerokim zakresie, że efekt poczynań grupy jest większy, niż suma działań poszczególnych członków. Osoby wychowane w takiej kulturze, mogą zgłaszać gotowość realizacji nawet skrajnie nie akceptowanych oczekiwań przywódców, jeśli tylko mają one na celu dobro grupy. W ramach ,,indywidualizmu równościowego” postawy jednostki w dążeniu do celu są odmienne. Osoby z tej grupy skoncentrowane są na realizacji własnych celów, do osiągania sukcesu, przy czym, wykazują potrzebę bycia unikalnymi, ale realizują własne cele odrzucając ograniczenia, jakie nakłada na nie grupa. Ludzie żyjący w społeczeństwach, w których dobro jednostki jest przedkładane nad dobro grupy stanowią mniejszość i są to społeczeństwa ,,indywidualistyczne”. Reprezentują je rodziny ,,nuklearne”, coraz częściej jeden rodzic z dziećmi. Dzieci w tych rodzinach dość wcześnie muszą myśleć w kategoriach ,,ja”, wyborów dokonują na podstawie osobistych preferencji. Zdarza się, że dzieci po rozpoczęciu samodzielnego życia ograniczają swoje kontakty z rodzicami do niezbędnego minimum lub też całkowicie je zrywają. W kulturach ,,indywidualistycznych” wszelkie spotkania wywołują potrzebę komunikacji słownej, cisza staje się czymś ,,nienormalnym, podczas gdy w kulturach ,,kolektywistycznych” sam fakt obecności jest na tyle satysfakcjonujący emocjonalnie, że nikt nie czuje się zobowiązany do podtrzymywania rozmowy, jeśli nie wiąże się to bezpośrednio z koniecznością przekazania informacji.
Konkluzja: Większość Niemców, jak wynika z badań wcześniej już przeprowadzonych w 2016 roku przez I N S T I T U T F Ü R D E M O S K O P I E A L L E N S B A C H obawiała się, że imigracja do Niemiec spowoduje utratę tożsamości kulturowej kraju i w przypadku konfliktu ¾ apelowało o wprowadzenie niemieckiej kultury przewodniej. Wówczas większość także twierdziła, że bycie Niemcem ma coś wspólnego nie tylko z niemieckim paszportem i akceptacją porządku społecznego, ale także z pochodzeniem i tradycją. Kultura ,,kolektywistyczna” (bez odniesienia politycznego do władzy) jest kulturową formą ,,zaprogramowania” jednostki w działaniach dla dobra grupy. Dobro grupy jest nadrzędnym celem jednostki. Kultura ,,indywidualistyczna” uczy odczuwania, zachowania, działania w dokonywaniu wyborów z akcentem na wewnętrzne ,,ja”, które odrzuca ograniczenia, jakie nakłada na nie grupa. Dosadnie wszelkie wybory opisuje przysłowie ,,Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”.
Aleksandra Rachwał
,,knowledge is power”
1 https://www.deutschland.de/pl/topic/polityka/terminy-2021-roku-w-niemczech-wybory-do-bundestagu, dostęp 19.05.2021, godz.15,35.
2 Baran W. 2021. ,,Niemcy. Zaskakujący wynik sondażu. Tak źle nie było od 30 lat” – WP Wiadomości, dostęp 18.05.2021, godz.7.07.
3 Czerniakowska M. 2020. ,,Horyzontalna i wertykalna postać ,,indywidualizmu i kolektywizmu a wartości”, w: Kultura-Społeczeństwo-Edukacja NR 2(18), Poznań.
4 Hofstede G., Hofstede G.J. 2007. ,,Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu”. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, wydanie II, przekład Małgorzata Durska.
5 Adamska K., Retowski S., Konarski R. 2005. ,,KIRH-kwestionariusz kolektywizmu i indywidualizmu równościowego oraz hierarchicznego”, w: Czasopismo Psychologiczne, http://czasopismopsychologiczne, dostęp 19.05.20121, godz.11,01.
6 Hofstede G., Hofstede G.J. 2007. ,,Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu”. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, wydanie II, przekład Małgorzata Durska.
7 https://www.ifd-allensbach.de/studien-und-berichte/faz-monatsberichte.html, dostęp21.05. 2021, godz.06,55.